De kleine safaridieren van de Little Five Africa

Of je nu een Afrika-liefhebber bent of een first-timer die momenteel onderzoek doet naar je eerste bezoek aan het grootste continent op aarde, je hebt waarschijnlijk wel gehoord van de Big Five. Aanvankelijk bedacht door de grote gamejagers van voorbije eeuwen, verwijst de uitdrukking nu naar vijf van de meest gewilde safari dieren; namelijk de olifant, de buffel, het luipaard, de leeuw en de neushoorn. Minder bekend is de kleinere tegenhanger van het pantheon - de Little Five.

Deze term werd geïntroduceerd door milieubeschermers die de aandacht wilden vestigen op de kleinere wezens van de bush, van wie velen net zo fascinerend (en misschien moeilijker te herkennen) zijn dan de grotere dieren van Afrika. In een slimme marketingkreet komen de namen van de Little Five-dieren overeen met die van de Big Five-beroemdheden. Op deze manier wordt de olifant de spitsmuis van de olifant, de buffel wordt de buffelweversvogel en het luipaard wordt de luipaardschildpad.

Dit artikel is gedeeltelijk bijgewerkt en herschreven door Jessica Macdonald.

• Elephant Shrew

  Richard du Toit / Gallo-afbeeldingen / Getty Images

  Misschien wel de leukste van de Little Five, de olifantenspitsmuis is een klein, insectenetend zoogdier. Het dankt zijn naam aan zijn langwerpige neus, die lijkt op de stam van een olifant. Olifanten spitsmuizen zijn wijd verspreid in Zuidelijk Afrika en te vinden in een aantal verschillende habitats, waaronder woestijn en dichte bossen. Ondanks hun overvloed en het feit dat ze overdag actief zijn, worden de spitsmuizen zelden gezien. Ze zijn verlegen en uitzonderlijk snel, bereiken snelheden van meer dan 17 mph / 28 km / u.

  Ze kunnen 30 centimeter groot worden en hebben relatief lange benen. Hun kleine stammen zijn vrij flexibel en kunnen worden gedraaid om insecten te ruiken die ze vervolgens met hun tong in hun mond blazen. Olifantspitsmuizen kunnen bijna drie voet in één enkele sprong springen. Ze zijn niet erg sociaal, hoewel ze leven in monogame paren. Ze markeren hun territorium met een sterke geur geproduceerd door een klier onder de staart. Wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat de spitsmuis geen echte feeks is en eigenlijk in de verte verwant is aan de naamgenoot van het dikbuikige.

• Buffalo Weaver Bird

  Mark Hamblin / Getty Images

  Er zijn drie soorten buffelwever: de witkoppige buffelwever, de witsnavelige buffelwever en de roodsnavelde buffelwever. Elk van deze vormt een controle op je Little Five-lijst. Alle drie soorten zijn te vinden in Oost-Afrikaanse landen zoals Kenia en Tanzania; hoewel bezoekers aan Zuid-Afrika alleen de roodsnavelde buffelwever kunnen zien. De drie soorten zien er anders uit (de rode en wit-gefactureerde variëteiten hebben donkere lichamen, terwijl de witkop wit en bruin is). Houd een vogelboek bij de hand.

  Alle drie zijn gebruikelijk binnen hun bereik en vrij eenvoudig te herkennen, vooral omdat ze (net als alle wevers) erg vocaal zijn. Ze leven samen in luidruchtige koloniën en weven ingewikkelde nesten van stokken en droog gras. Buffelwevervogels zijn voorstanders van droge savannes en kreupelhout en groeien tot 24 centimeter lang. Ze leven op een dieet met zaden, fruit en kleine insecten. Van de roodsnavelde buffelwever is zelfs bekend dat hij op schorpioenen jaagt. Roofdieren van deze soorten zijn onder andere slangen, bavianen en grote roofvogels.

• Neushoorn kever

  Rene Nortje / EyeEm / Getty Images

  Wereldwijd zijn er meer dan 300 soorten neushoornkevers, waarvan er ongeveer 60 in Zuidelijk Afrika voorkomen. Allemaal behoren ze tot de familie van de scarabee's. Deze vreemd uitziende wezens zijn genoemd naar hun kogelvrije vesten en voor de hoornloze hoorn die het hoofd van het mannetje siert. Sommige soorten kunnen tot 15 centimeter lang worden, hoewel de kevers die je in Afrika kunt tegenkomen aanzienlijk kleiner zijn. De grootste Zuid-Afrikaanse neushoornkever bereikt ongeveer 2 inches / 5 centimeter.

  Ondanks hun grote omvang en woeste uiterlijk zijn neushoornkevers volkomen onschadelijk voor de mens. Mannelijke insecten gebruiken hun hoorns om over het territorium te vechten of om te graven naar voedsel in rottende boomstammen. Hun dieet is verrassend gevarieerd en kan fruit, schors, sap en plantaardig materiaal omvatten. In verhouding tot hun lichaamsgewicht behoren neushoornkevers tot de sterkste wezens ter wereld. Ze hebben vleugels, hoewel hun grote afmeting efficiënte vlucht moeilijk maakt. Het is net zo lastig om ze te vinden, omdat ze alleen 's nachts actief zijn.

• Luipaardschildpad

  Panoramische afbeeldingen / Getty-afbeeldingen

  Luipaardschildpadden worden overal in Afrika ten zuiden van de Sahara gevonden, in halfdroge gebieden met struikgewas en savanne. Ze zijn vernoemd naar hun unieke goud-en-zwarte markeringen, die ruwweg lijken op de rozetvlekken van een luipaard. De markeringen van sommige schildpadden zijn echter meer gedefinieerd dan andere. Ze grazen op droog gras en zoeken vaak bescherming tegen extreme weersomstandigheden in de verlaten holen van andere dieren, waaronder jakhalzen en miereneters. Ze kunnen voor zichzelf graven, maar doen dat meestal alleen bij het leggen van eieren.

  Luipaardschildpadden zijn meestal eenzaam en worden vaak gezien op rustige stukken weg. Hoewel ze meestal veel kleiner zijn, kunnen sommige luipaardschildpadden wel 40 centimeter lang worden, waardoor deze soort de vierde grootste schildpad ter wereld is. Hun eieren worden gestolen door verschillende soorten vogels en kleine zoogdieren, en ze worden gegeten door inheemse mensen in hun hele bereik. Ze zijn echter uitzonderlijk veerkrachtig, met ongelooflijk harde schelpen. Ze kunnen klimmen, zwemmen en leven maar liefst 100 jaar.

• Antlion

  Scott Robinson / Flickr / CC BY 2.0

  De antlion is het kleinste lid van de Little Five-club en is absoluut niet uniek voor Afrika. Er zijn meer dan 2000 individuele soorten binnen de antlion-familie, gevonden over de hele wereld.Als volgroeide larven gevleugelde insecten zijn die lijken op libellen of waterjuffers; maar wanneer ze in hun larvale stadium zijn, zijn het angstaanjagende beesten met harige, zwaarlijvige lichamen en scherpe sikkelvormige kaken. De larven zijn uniek vanwege hun beroemde woeste temperament, dat overeenkomt met dat van hun leeuwen (zij het op een veel kleinere schaal)!

  Antlionlarven zijn capabele roofdieren. Veel soorten graven kleine, kratervormige vallen in het zand, die ze gebruiken om hun prooi te vangen (meestal mieren). Ze liggen op de bodem van de krater en vangen hun slachtoffers in een hinderlaag. Hun kaken zijn hol, waardoor ze letterlijk hun prooi droog kunnen zuigen. Als ze klaar zijn, gooien ze het karkas opzij en wachten ze op hun volgende slachtoffer. Dankzij een reeks speciale aanpassingen zijn antlionlarven in staat prooien te onderwerpen die veel groter zijn dan zijzelf. Ze kunnen maanden zonder voedsel overleven en leven voor meerdere jaren.